Ki uta ki tai
He kīanga 'Ki uta ki tai' mō te whakaaro o Ngāi Tahu e pā ana ki ngā mahi whakahaere o te kaupapa taiao.
Nō mai mai te tikanga kaitiaki i ngā maunga, i ngā roto nui, i ngā awa i ngā hāpua i te moana hoki. Ko te kaitiakitanga te herenga o Ngāi Tahu ki tōna taiao. Tūturu rāia tēnei ki te iwi.
Kia ora ai i te anu mātao o Te Waipounamu me matua mōhio me pēhea te āta whakahaere i ngā rawa. Tau atu, tau atu haere ai ngā whānau i te mata o te whenua kohikohi kai ai. I taua wā tonu ka whiria ngā aho tīpuna o te iwi.
Nō reira, ko te whanaungatanga o Ngāi Tahu ki tōna taiao, te pūtaketanga o te Kerēme, arā ko te manawhenuatanga o Ngāi Tahu. Ko tētahi tikanga o ngā whakataunga o Ngāi Tahu ko te whai wāhi anō, te whakahou i te mana whenua i te mana moana hoki.
“E hia kē nei ngā tau kua ora mātou i ngā rawa o te whenua, o te ngahere,o ngā awa me te moana. I āta tiaki rātou i ngā rawa o tēnei takiwā. Kai whea mai tō rātou kaitiakitanga.”
Rangimarie Te Maiharoa, Te Rūnanga o Waihao.
Ū ana ngā umanga o Ngāi Tahu ki ngā kaupapa haumi kia ora ai ngā uri whakaheke. Kua whai hua ngā āpiti arumoni o Ngāi Tahu hai whakatutuki i ngā wawata pēnā i te mahi whakaora Ngāi Tahutanga me ngā mahi whakapakari kia whai hua ai te iwi.
Mā te rangatiratanga me te mana whakahaere o te ōrau o te pūnaha hopunga ika, e tautoko te Pou Kai Moana i ngā umanga hī ika a Ngāi Tahu e rima tekau.
Ka hopu ngā kaihao ika o Ngāi Tahu i te 100 ōrau o te whakataunga kōura, e 78 ōrau o te whakataunga pāua, ā, e 50 ōrau o ngā ika tira mai uta. Nō mai mai ēnei whānau i hī ika ai, ko ngā mātāpono o te kaitiakitanga te whai, kia ora tonu ai ēnei taonga mā ngā uri whakaheke.
